Razem z Paulem Schäferem z RFN do Chile poleciało całe nazistowskie dziedzictwo, o którym powojenne RFN chciało zapomnieć. Polecam bardzo dobry serial dokumentalny o założonej przez niego kolonii Dignidad. Pastor Schäfer lubi odpoczywać i polegiwać na wąskim szezlongu. Schludnie ubrany w sweter ze stójką, z ręką złożoną na rękę i lekko przymkniętymi oczami wsłuchuje się w występy ludowe dzieci i młodzieży. Chłopcy ubrani w bawarskie ogrodniczki i długie białe skarpety. Dziewczynki długie, splecione warkocze i schludne sukienki z kieszenią pośrodku. W tym samym czasie w położonej kilka kilometrów dalej piwnicy kaci na usługach Augusto Pinocheta torturują podejrzanych o komunistyczną działalność. Kiedy rażenie prądem się skończy, dokonają egzekucji. Ciała zostaną złożone w zbiorowych grobach, potem odkopane i wyrzucone do rzeki. Dom dla sierot Paul Schäfer to charyzmatyk – jeszcze dzisiaj daje się wyczuć władczy ton w jego głosie odtwarzanym z nagrań. W czasie II wojny światowej (rocznik 1921) był członkiem Hitlerjugend, potem służył w Wehrmachcie (był pielęgniarzem). Po wojnie długo szuka sobie miejsca – jeździ po RFN z kazaniami, szuka sobie podobnych, jest religijnym, ortodoksyjnym chrześcijaninem. Jego hipnotyczny czar potęguje lekko przymknięte oko – efekt wypadku z dzieciństwa, choć sam opowiada potem, że było rezultatem wojennej rany. Pod koniec lat 50. Schäfer otwiera wraz ze swoją wspólnotą dom dla młodzieży w Siegburgu w Niemczech Zachodnich. Budynek stawiają z datków i dzięki własnej pracy, która staje się sensem życia członków wspólnoty. Bóg i praca, praca i Bóg – tak mijają im dni. Czas na taką działalność jest dobry – zimnowojenna sytuacja się zaostrza, pod dach Schäfera trafia wiele sierot oraz biednych dzieci uciekinierów z dzisiejszej zachodniej Polski oraz dawnych Prus. Kościelna sielanka nie trwa jednak długo. Charyzmatyczny pastor tak chętnie opowiadający o miłości surowego Boga do ludzi zostaje oskarżony o molestowanie dwóch chłopców, którymi miał się opiekować. Społeczność odwraca oczy – wie, że dzieci bywają zmuszane do wizyt w położonym na końcu długiego korytarza pokoju Schäfera, ale mieszkańcy tłumaczą sobie, że opiekuje się dziećmi, które męczą koszmary, złe nocne sny. Kolonia w Chile Droga ucieczki jest oczywista. Bywalcem w domu dla sierot Schäfera bywa w tym samym czasie chilijski ambasador w Niemczech. Dyplomata zaprasza pastora do siebie – marzy mu się skopiowanie jego metod i stworzenie podobnej społeczności w Ameryce Południowej. W 1961 roku niemiecki kaznodzieja kupuje 4400-akrowe ranczo niedaleko Catillo w południowym Chile. Na początku przylatuje z zaledwie dziesiątką wyznawców – dają sobie rok na przygotowanie miejsca, do którego mogłaby wyemigrować cała kongregacja. Zaczynają uprawiać ziemię, z drewna budują stojący do dziś dom spotkań, w którym wszyscy będą mieszkać razem. O zarzutach o molestowanie nikt zdaje się nie pamiętać, w 1963 r. do Chile dociera pierwsza fala 230 migrantów z Niemiec. W tak odległym pod każdym względem od Europy Chile powstaje niemiecka kolonia nazwana Dignidad. Życie – do obejrzenia w doskonałej jakości, ponieważ Schäfer miał manię filmowania swojej spuścizny, zajmowały się tym specjalnie dwie osoby – w kolonii Dignidad jest ciężkie. Praca od świtu do nocy, żadnej szkoły poza niedzielną, rygorystyczny system nakazów oparty na ortodoksyjnej interpretacji Biblii. Zaraz po urodzeniu dzieci są odbierane rodzicom i oddawane pod opiekę „ciotek”. – Biczami gnano nas na pola – mówili potem mieszkańcy. „Pracujcie, to wasza służba dla Boga!” grzmiał na nich Schäfer, przechadzając się po polach z megafonem. Za drutem kolczastym Co na to okoliczni mieszkańcy? Do pewnego momentu traktują przybyszów z Niemiec jak nieszkodliwych dziwaków. Handlują z nimi, podziwiają wspomaganą sprowadzoną z RFN technologią skuteczność w uprawianiu przez nich ziemi. Schäfer marzy też o maksymalizacji zysków – otwiera kopalnię, dogaduje kontrakty z rządem. – Uwielbiali go, jakby był Jezusem. Nie miałam pojęcia, że życie tam przemieni się w koszmar – mówił jedna z bohaterek filmu dokumentalnego Netfliksa. Sytuacja zmienia się wraz z 1970 rokiem i dojściem do władzy Salvadora Allende. Niemiecki pastor wpada wtedy w antykomunistyczny amok. Cały teren osady zostaje oddzielony drutem kolczastym, a wzdłuż granic kaznodzieja każe postawić system wież strażniczych z łączem telefonicznym. To wtedy Schäfer wraz z wojskowymi zaczyna myśleć o obaleniu komunistów. Jak do tego dochodzi? To już trzeba zobaczyć w serialu. Warto tylko wspomnieć, że całe życie w Dignidad ma od początku rys faszystowski. Pełne podporządkowanie. Trening fizyczny. Jeden wódz, z którego zdaniem nie wolno się nie zgodzić. Sekta. Znowu do Niemiec Co ciekawe, temat osady przez lata wydawał się zapomniany, wrócił dopiero w 2015 roku wraz z filmem „Colonia Dignidad” Floriana Gallenberga, w którym główną rolę zagrała Emma Watson. Film rezonował w Chile oraz Niemczech tak mocno, że w 2016 r. niemiecki polityk Frank-Walter Steinmeier podjął decyzję o otwarciu niemieckich archiwów i udostępnieniu szerszej publiczności oraz badaczom dokumentów z kolonii (to między innymi dzięki tej decyzji możliwe było nakręcenie dokumentu Netfliksa). Nie miał jednak wyboru – wraz z filmem na nowo powróciły pytania o odpowiedzialność niemieckich dyplomatów w Ameryce Południowej, którzy – w najlepszym razie – przymykali oko na działalność niemieckich imigrantów. Mówił zresztą o tym szeroko Wolfgang Kneese (jego historię ciekawie pokazuje dokument Netfliksa), jedna z niewielu osób, którym udało się uciec ze szponów sekty. – Kiedy uciekłem z kolonii, bałem się niemieckiego MSZ – opowiadał w 2016 roku. Jak tłumaczył, zdawał sobie sprawę, że nad Schäferem rozpościerał się cały parasol ochronny – siatka tych, którzy czerpali zyski ze znajomości z wpływowym kaznodzieją. Na to, że jego przeczucia były słuszne, nie brak dowodów. Jeszcze w 2011 roku do Niemiec udało się uciec z Chile Hartmutowi Hoppowi, dawnemu zastępcy Schäfera. W 2005 roku południowoamerykański sąd skazał go na kilka lat więzienia za licznie przypadki molestowania dzieci. – Nie mieści mi się w głowie to, że tacy ludzie mogli potem wieść spokojny żywot w Niemczech – żalił się Kneese. Walka o normalność Dziś kolonia Dignidad zmieniła szyld – nad wejściem do posiadłości widnieje nazwa Villa Baviera (Wioska Bawarska). Osada dalej żyje z rolnictwa, część byłych mieszkańców oprowadza turystów po kolonii i opowiada im, co działo się na jej terenie za czasów Pinocheta. Próbowano organizować festyny piwne, coś w rodzaju lokalnego Oktoberfest, ale pojawiły się głosy, że nie jest to miejsce odpowiednie. – Zrezygnowaliśmy – opowiada Anne Schellenkamp, córka siedzącego w więzieniu byłego dyrektora finansowego kolonii i nieformalna przywódczyni całej niemieckiej społeczności. Ona również ma zarzuty wobec niemieckiego rządu. Jak twierdzi, po ucieczce Schäfera w 1993 roku dla nich, mieszkańców, niewiele się zmieniło. Życie codzienne toczyło się dalej w nieustannym rytmie pracy, poddane kontroli rygorystycznej, chrześcijańskiej wspólnoty. Wielu spośród 130 mieszkańców do dzisiaj nie ma dokumentów osobistych czy własnych pieniędzy. Schellenkamp chciałaby, aby niemiecki rząd otoczył je należytą opieką – większość ma już ponad 65 lat. Odpowiedzialność? Zdanie na jej temat warto wyrobić sobie samemu. Argumenty „byliśmy sektą, nikt nie mógł się przeciwstawić, nie znaliśmy innego życia” padają z ust bohaterów nad wyraz często. Serial dokumentalny „Colonia Dignidad: złowroga sekta” można oglądać na Netfliksie

w głowie się nie mieści netflix